Author: Cabdi Xuseen

1. Xaqiiq da ( facts) : macnaha xaqiiq waa wax run ah ama dhab ah. Tusaale haddii maanta qof wax kaaga sheego cilmiga dhakhtar nimada isna takhasus kiisu yahay injirneenimada, lagama yaabo inaad muhiimad badan siisayso odhaahdiisa waa sida ay dad ku ubadan yihiine. 2. Fikrad ama ra’yi ( concept): waa fikrad ku saleysan xaqiiq dhab ah, sidoo kale waa ka fiirsasho xeel dheer ayaa sameysa fikrad taam ah. 3. Guud ahaan sho( generalization): waa odhaah, xeer ,fikrad, laakiin, kuwo kamid ah aan xaqiiq ku saleys neyn. Tusaale , waxaad rabta inaad ogaatid waa maxey sabab ta afrika unoqotay qaarada ugu faqiirsan caalam ka? Baadhitaan ka dib waxaad ogaatey saddex dan shey iney saldhig uyihiin dib udhacaas. 1. Qadar ka jaahilnimo oo kor ukacay 2. Iyadoo aaney dimiqraadiyad jirin, iyo 3. Musuq-maasuq aafeeyay, iyo khilaafad ka dhex aloosan. Saameyn intee leeg ayay warbixina iyo macluumaad ka aad helayso ku yeelanaysaa aqoonta, (information and data). Aqoontu waxey ka kooban tahay warbixino iyo macluumaad la uruuriyey, si ay aqoon taadu xaqiiq unoqoto kalsoonidaaduna u korodho waa inaad iska hubiso warbixina iyo macluumaad ka aad ka helayso. Qoddob ka ugu horeeya ee aad isku hubisid waa inuu noqdaa warbixinta ama warar ka aad ka heshay inuu xaqiiq da ku fadhiyo iyo in uu been raad leeyahay. Baahiyaha ( TV) ama idaacadu ( radio ) waa ilaha laga helo warbixinta, sidoo kale internet ku isna waa il laga helo warbixinta. Macluumad ku waa isha laga aamini karo in warbixintaasi dhab tahay iyo inkale. Tusaale waxa jira buugaag iska hor imanaya midba wax gaara ayuu kuu sheegaya, laga yaaba inaad ku wareerto kaad qaadan lahayd ama aad aamini laheyd. Marxaladaas waxaad samey karta mid kasta gaar ayaad ubaadhaysa adoo ka foojignaaya inaad isla markiiba aad aaminto labaad iskhilaafaya midkood. Saddex da hab ee macluumad loo ururiyaa waa : 1. Hab su,aalo weydiin ah ( questionnaires) 2. Indho-indheyn ( observation ) 3. Iyo in koox doodeysi ah lasameeyo ( group discussion) Akhris ku wuxuu udhexeeya akhriyaha iyo waxa la akhrinayo, waxyaabaha aad akhrsi waxey noqon karaan buug,jaraa’id, kitaab IWM. Ujeedada aad wax u akhrinaysaa waxey noqon kartaa, madadaalo,cilmi korodhsi, wakhti lumin IWM. Dad ka wax kale gedisan akhriyaa waxa lagu tilmaama dad ka caqliga usaaxiib ka ah. Sidoo kale waxa la tilmaama qof ka wax akhriyaa wuxuu jiraa saddex qarni. Cajiib ! side ujiraa waxa weeya. 1. Qarni tegay wuux akhrinaya buugtii laga qoray wuu la noola dad kaas. 2. Qarniga jooga wuux akhrinaya buug ta laga qoray ama se indhiisa u macalina ah. 3. Qarniga kasoo socda oo waa uu saadaalin karaa rajada aayaha. Sidoo kale haddaad rabto inaad noqoto qore wanaagsan waa inaad ahaata akhriye wanaagsan. “ maalinta aad iskuul ka aad joogto ama jaamacada waa iney noqotaa maalin wax cusub soo korodhsato, sidoo kalena, wakhtiga aad ka maqantahay goobaha waxbarashada waa iney noqotaa wakhti aad wax baraneyso – si aad tan usameyso waa inaad wakhtigaaga maamusha” gunti iyo gebi-gebidi, waxan naftayda iyo nafihiinaba kula talinaya in alle towbada ina waafajiyo kuwi alle ka raali noqdana inaga dhigo wa bilaahi tawfiiq.

Author: Cabdi Xuseen

HANTIDA NOLOSHIINA KU HAGA LAAKIIN HANTIDU YEYSAN IDIN HOGAAMIN

Noocyaa waxbarasha

quick links

support

resources